Fonetyka - przypomnienie i uzupełnienie wiadomości.

Rozkład materiału od 02. 06. 2020 r. do 05. 06. 2020 r.

Cel lekcji: przypomnienie i utrwalenie wiadomości dotyczących głosek, liter, dźwięczności, bezdźwięczności oraz funkcji głoski "i".

Wtorek 02. 06. 2020 r.

1. Przeczytaj tekst, a następnie uzupełnij w zeszycie dwa zdania wyrazem głoska lub litera. 

Pojęcia głoski nie należy mieszać z pojęciem litery. Głoska jest jednostką mówienia, czyli elementem dźwiękowym - głoskę możemy wymówić, a wymówioną usłyszeć. Litera natomiast jest znakiem, elementem graficznym - możemy ją napisać, a napisaną odczytać. Jedna litera nie zawsze jest wzrokowym symbolem jednej głoski. Bywa tak, że dopiero dwie lub więcej liter razem odpowiadają jednej głosce.


......................................... jest dźwiękiem, a ......................... jego znakiem graficznym.
.........................................mówimy i słyszymy, a .............................. piszemy i czytamy.

Rozwiąż zadania.

2. Zaznacz szereg, w którym we wszystkich wyrazach jedna litera odpowiada jednej głosce.
a. Zmarznąć, pisać, wyje
b. trudny, miękki, chudy
c. koszyk, chór, strzecha
d. poszedł, czytał, usiadł.

3. Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.
Głoska, którą oznaczono za pomocą trzech liter, występuje w wyrazie
a. soczysty    b. dżdżysty      c. ścienny     d. dzienny

4. Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.
Wyraz, w którym litera "i" jest zarówno znakiem głoski, jak i znakiem miękkości, to:
a. brzmienie      b. miedziany      c. zimowisko      d. wiadomość

Uwaga! Jeśli "i" występuje między dwoma spółgłoskami jest zarówno znakiem głoski, jak i znakiem zmiękczenia, ponieważ jednocześnie zmiękcza głoskę, ale i bierze udział w tworzeniu sylaby. Jeśli po "i" występują samogłoski, np. a, e, y, u, ę, ą - wtedy "i" pełni tylko funkcję zmiękczenia głoski występującej przed nim. 

5. W wyrazie przedstawienie policz litery i głoski, a następnie uzupełnij zdanie.
W wyrazie przedstawienie znajduje się ............................ liter i .......................... głosek.

6. Scharakteryzuj głoski pod względem dźwięczności w wyrazie   pustynia. 
przykład: akademia
a - dźwięczna
k - bezdźwięczna
a - dźwięczna
d- dźwięczna
e - dźwięczna
mi - dźwięczna
a - dźwięczna 

Tabelę podziału głosek ze względu na dźwięczność masz w poście z zeszłego tygodnia. Wszystkie samogłoski (a, e, y, i, ę, ą, u) są dźwięczne.  
 

 Środa 03. 06. 2020 r. 
 Temat: Upodobnienia fonetyczne.
Cel lekcji: utrwalenie wiadomości na temat zjawiska upodobnień fonetycznych, zrozumienie różnicy między ubezdźwięcznieniem a udźwięcznieniem.
Przeczytaj tekst, a następnie wykonaj polecenia.

To, że w wielu wypadkach mówimy inaczej, a piszemy inaczej, może z łatwością zaobserwować każdy. Trzeba ciągle pamiętać, że w mowie potocznej mówimy zwykle bardzo szybko, poszczególne głoski łączą się ze sobą. Ta okoliczność sprawia, że niektóre głoski w wyrazach nie zawsze brzmią tak, jak wtedy, kiedy wymawiamy je jako głoski izolowane, oddzielnie. Brzmienie głoski zależne jest od sąsiedztwa innych głosek. a zwłaszcza tych, które po niej następują. Wymawiając jakaś głoskę, przygotowujemy już narządy mowy do wymówienia głoski następnej i przez to zmieniamy brzmienie głoski pierwszej w ten sposób, że staje się ona pod pewnym względem podobna do następnej, przez co te obie głoski łatwiej nam wymówić.

Oceń, czy zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe.
1. Autor tekstu uważa, że zawsze powinniśmy dbać o to, by wyrazy wypowiadać zgodnie z ich zapisem.  P/F
2. Upodobnienia to zjawiska fonetyczne dotyczące sąsiadujących ze sobą głosek.   P/F

3. Podkreśl wyrazy, w których zachodzi rozbieżność między pisownią a wymową.
próg     głos    chleb    sad    frak   nóż    skok    telewidz

Przepisz poniższe definicje do zeszytu.

Jeżeli w wyrazie mamy do czynienia ze zmianą głoski (różnicą w wymowie a piśmie), zachodzi wtedy upodobnienie fonetyczne, tzn. jedna głoska upodabnia się do drugiej. 

Upodobnienia dzielimy na ubezdźwięcznienia i udźwięcznienia. Jeżeli zachodzą wewnątrz wyrazu, jest to upodobnienie wewnątrzwyrazowe, a jeżeli między dwoma wyrazami są to upodobnienia międzywyrazowe. 

 przykład:
prośba  - wymawiamy proźba
Jest to udźwięcznienie wewnątrzwyrazowe. 
Wyjaśnienie - pod wpływem dźwięcznego "b" zmienia się bezdźwięczne "Ś" na głoskę dźwięczną "ź".
swoje - wymawiamy sfoje
Jest to ubezdźwięcznienie wewnątrzwyrazowe.
Pod wpływem bezdźwięcznej głoski "ś" zmienia się dźwięczna głoska "w" na bezdźwięczną "f"

człowiek bogaty - wymawiamy człowieg bogaty
Jest to udźwięcznienie międzywyrazowe  - występuje między początkiem a końcem dwóch wyrazów, kiedy to bezdźwięczna głoska "k" zmienia się pod wpływem dźwięcznej "b" na dźwięczne "g".

Określ rodzaj upodobnienia wewnątrzwyrazowego występującego w podanych wyrazach. Zapisz je w zeszycie.
łóżko - ................................................
 jakby - ...................................................
liczba - ...................................................
ławka - ...................................................
choćby - ..................................................
swoje - ...................................................
także - .....................................................
krzak - ....................................................
rozpacz - ..................................................

Piątek 05. 06. 2020 r.
Temat: Upodobnienia i uproszczenia fonetyczne.
Cel lekcji: określanie kierunku i rodzaju upodobnienia, ćwiczenia służące utrwaleniu wiadomości.

O określonej porze dołącz do grupy na teamsie  - miej przy sobie zeszyt, długopis i wykonane ćwiczenie z poprzedniej lekcji.