Podaję rozwiązania do testów czytania ze zrozumieniem. Podobnych zadań możecie spodziewać się na pracy klasowej.
Test sprawdzający umiejętność czytania ze zrozumieniem
Każda epoka ma swój własny smak poetycki, a my nie możemy używać naszego smaku do oceny średniowiecza. Najprawdopodobniej nigdy nie uda nam się doznać subtelnego zadowolenia, z którym średniowiecze odkrywało w wersach Maga - Wergiliusza świat zbudowany z alegorycznych aluzji [...]. Jeśli nie zrozumiemy, że to ćwiczenie było dla czytelnika średniowiecznego rzeczywiście przyjemne, to pozbawimy się możliwości zrozumienia świata średniowiecznego.Umberto Eco
Korzenie Europy są chrześcijańskie, wciąż w kulturze europejskiej posługujemy się pojęciami wywodzącymi się z tej tradycji. Ale dopiero dwudziestowieczna mediewistyka przywróciła w pełni epoce średniowiecza właściwy blask i znaczenie. Zarazem przypomniała Europie, gdzie jest jej początek. [...]
Chrześcijaństwo oznacza kulturę Rzym upadł, Europa jest spustoszona, ale pozostał i umacniały się wspólnoty chrześcijańskie. One przechowały wartości kulturowe, które przejmowali najeźdźcy [...].
Jerzy Kłosowski
Na pewno w wyniku tych badań następuje kolejna, tym razem oparta na fundamencie wiedzy, rewaloryzacja średniowiecza jako epoki początków, epoki przemian, ruchu, epoki znającej już lwią część naszych dzisiejszych zmartwień. [...] Odpowiednim mottem dla tych rozważań byłby podtytuł rozprawy F. G. Gentry o recepcji średniowiecza w Stanach Zjednoczonych: "przeszłość ma jednak przyszłość!" [...]
Jeśli jednak mówi się dziś o "korzeniach Europy", o zjednoczonej Europie [...], to chcąc nie chcąc nawiązuje się do przeszłości, do państwa Karola Wielkiego, tworzącego obszar - rzecz prosta z dodatkami - którego gospodarka i kultura mają stanowić model nowożytnego świata.[...]
Co w skali szerszej, europejskiej czy światowej pozostawiło po sobie średniowiecze, o którym pisano tak wiele dobrego i tak wiele złego? Sądzić można, że - jak w każdej epoce - pisano słusznie i w jednym, i w drugim przypadku. Niemniej jednak przy próbie jego oceny wyjść można z konstatacji podstawowej: korzenie współczesności tkwią w średniowieczu. Nie chodzi nawet wyłącznie o Europę, chodzi o cały nasz glob. Nie w antyku, z którego oczywiście wiele czerpiemy, nie w dobie nowożytnej, która coraz szybciej zmienia kształt świata, ale właśnie w średniowieczu narodziły się zalążki układów politycznych, gospodarczych, które towarzyszą nam do dziś. [...]
Nie sposób oceniać szans rozwoju i uwarunkowań psychicznych ludzi dzisiejszej Europy bez uwzględnienia jej średniowiecznej przeszłości. To wówczas rodziły się narody. [...]
Do niewątpliwych trwałych wartości odziedziczonych po średniowieczu należała działalność uczonych, "zawodowych intelektualistów", szczególnie od czasu, kiedy uniwersytety stały się trwałym składnikiem życia umysłowego Europy. Ich wydziały - teologii i filozofii, prawa i medycyny, katedry sztuk wyzwolonych - z biegiem czasu, między XII a XV w., stały się pracowniami naukowymi, które i uczyły, i prowadziły do osiągnięć ważnych dal działalności praktycznej. [...]
Ogólnie można powiedzieć, że w dzisiejszej świadomości Europejczyka wiele jest składników rodem ze średniowiecza. Należą do nich różne pojęcia z epoki rycerskiej: eksponowanie prawości, honoru, wierności. Liryka do dziś przyjmuje wzory stanowiące motywy przewodnie romansów, ukazuje potężną siłę namiętności ludzkich. Nie do pomyślenia byłby kształt świadomości zbiorowej Francuzów bez wzoru Joanny d'Arc, Niemców bez Barbarossy, obu nacji bez Karola Wielkiego, Polaków bez Chrobrego czy Rosjan bez Dymitra Dońskiego Równie ważną odgrywają dzieła stworzone w owej epoce, a stanowiące dziś nasz dowód tożsamości narodowej czy państwowej. Wawel, katedry w Reims czy w Yorku, sobór św. Zofii w Kijowie, wielkie bazyliki Rzymu, stare miasta w Ratyzbonie, Pradze, Lubece, Poznaniu - przykładów podobnych można by mnożyć bez liku - stanowią dorobek cywilizacji żywy do dziś. [...]
Jeśli dziś o zjednoczonym kontynencie równoprawnych narodów, to odwołujemy się do wizji stworzonej po raz pierwszy w wiekach średnich.
Henryk Samsonowicz
1. Wyjaśnij sens pierwszego zdania z fragmentu tekstu Umberto Eco.
Autor pisze o tym, że nasze gusta i upodobania bardzo różnią się od średniowiecznych. Nie potrafimy więc poczuć i ocenić literatury (sztuki) średniowiecznej w taki sposób, jak czynili to ludzie w owej epoce.
2. Jakie znaczenie dla Europy miało chrześcijaństwo?
Chrześcijaństwo po upadku starożytnego Rzymu stworzyło własną kulturę. Można mówić o chrześcijańskich korzeniach Europy.
3. Kiedy średniowiecze zostało w pełni docenione? Odpowiedz cytatem.
Ale dopiero dwudziestowieczna mediewistyka przywróciła w pełni epoce średniowiecza właściwy blask i znaczenie.
4. Wypisz z tekstu określenia, którymi autor nazywa średniowiecze.
a. wieki średnie b. epoka początków c. epoka przemian
Jakie jest podstawowe założenie Henryka Samsonowicza, na podstawie którego dokonuje on oceny epoki średniowiecza? Zacytuj lub sformułuj tę tezę własnymi słowami.
Cytaty: Jeśli dziś o zjednoczonym kontynencie równoprawnych narodów, to odwołujemy się do wizji stworzonej po raz pierwszy w wiekach średnich. Lub:
Niemniej jednak przy próbie jego oceny wyjść można z konstatacji podstawowej: korzenie współczesności tkwią w średniowieczu.
Czyli autor opiera się na przekonaniu, że współczesna Europa jest dzisiaj taka, jaka jest dzięki średniowieczu, które znacznie wpłynęło na politykę, kształtowanie pojęcia narodu i wspólnoty oraz na naszą europejską mentalność.
6. Jakie argumenty świadczące o znaczeniu i wartości epoki średniowiecza podaje H. Samsonowicz?
a. w średniowieczu ukształtowały się zalążki znanych nam do dziś układów politycznych i gospodarczych
b. narodziły i ukształtowały się dzisiejsze narody
c. powstały uniwersytety (pracownie naukowe)
d. narodziły się trwałe zaczęły funkcjonować w naszej świadomości pojęcia takie jak honor lub wierność
e. narodziła się idea wspólnoty równoprawnych państw
7. Gdzie według H. Samsonowicza szukać należy wzoru dla współczesnego świata?
Wypisz dwa fragmenty stanowiące odpowiedź.
a. Jeśli jednak mówi się dziś o "korzeniach Europy", o zjednoczonej Europie [...], to chcąc nie chcąc nawiązuje się do przeszłości, do państwa Karola Wielkiego, tworzącego obszar - rzecz prosta z dodatkami - którego gospodarka i kultura mają stanowić model nowożytnego świata.[...]
b. Jeśli dziś o zjednoczonym kontynencie równoprawnych narodów, to odwołujemy się do wizji stworzonej po raz pierwszy w wiekach średnich.
8. Jakie wartości istotne dla człowieka doby średniowiecza ważne są również dla współczesnego Europejczyka?
Dla współczesnego Europejczyka ważne są wartości wywodzące się z kultury rycerskiej takie jak honor, wierność, lojalność.
9. Wyjaśnij znaczenie słowa konstatacja w kontekście, w którym pojawia się ono w zdaniu w tekście H. Samsonowicza.
Niemniej jednak przy próbie jego oceny wyjść można z konstatacji podstawowej: korzenie współczesności tkwią w średniowieczu.
konstatacja- tutaj oznacza stwierdzenie, tezę, wniosek, osąd
10. Wyjaśnij znaczenie związku frazeologicznego lwia część - znaczna część.
11. Wyjaśnij znaczenie metafory korzenie Europy.
Metafora ta mówi o początkach Europy, o kształtowaniu jej systemu politycznego, początkach państwowości, gospodarki i kultury.
12. Ułóż zdania, używając wyrazu korzenie a) w tym samym b) w innym znaczeniu niż w wyrażeniu korzenie Europy.
a. Korzenie państwowości polskiej sięgają średniowiecza.
b. Ta roślina ma bardzo słaby korzeń, nie przetrwa suszy.
13. Wypisz z tekstu 4 epitety wraz z określanymi przez nie wyrazami.
wspólnoty chrześcijańskie, wartości kulturowe, uwarunkowań psychicznych, wiekach średnich.
TEST "ŚREDNIOWIECZE" – czytanie ze zrozumieniem
TEKST IŚredniowiecze
NAZWA
Media tempora, media aeva – czas, wiek średni. Wg humanistów włoskich średniowiecze jest odpowiedzialne za śmierć tradycji antyku; dopiero Dante (XIII/XIV) i Petrarca (XV) zbudzili literaturę ze snu. Określali średniowiecze jako ‘okres bezpłodny, mroczny, ciemny’.
RAMY CZASOWE
Początek – 476 – upadek cesarstwa zachodniorzymskiego, abdykacja ostatniego cesarza rzymskiego – Romulusa Augustulusa.
Koniec – 1440 – 1450 – wynalezienie druku;
1453 – upadek Konstantynopola; 1492 – odkrycie Ameryki.
ŚWIATOPOGLĄD
Bóg i Jego wola – sensem ludzkiego działania, ostatecznym celem
Teocentryzm – theos – bóg, centrum – środek – pogląd, wg którego Bóg nie tylko zajmuje najważniejsze i decydujące miejsce we wszechświecie, ale musi zajmować taką pozycję w życiu każdej jednostki i jej czynach, zarówno prywatnych, jak i publicznych.
FILOZOFIA
Święty Augustyn – 354 – 430 – odwoływał się do Platona.
Augustynizm – system filozoficzny, wg którego w centrum wszechświata znajduje się Bóg, jako najdoskonalszy byt, dobro, piękno, prawda, źródło wiedzy i wiary. Człowiek jest Bogu całkowicie podporządkowany; dobra ziemskie i cielesne są nicością, natomiast życie człowieka jest dramatem i przebiega między przeciwstawnymi wartościami, jak: dobro – zło, niebo – piekło, dusza – ciało. Ciągłe rozerwanie, szamotanie się człowieka sprawia, iż nazywamy ten system filozofią dramatyczną.
Św. Tomasz z Akwinu – 1225 – 1274 – odwoływał się do Arystotelesa.
Tomizm – filozofia harmonijna, zakładająca ‘rozumny ład świata’ – ujęcie świata, jako wielkiego, symetrycznego i uporządkowanego dzieła boskiego, gdzie każde istnienie ma własne, celowe, naturalne miejsce wyznaczone przez Boga; drabina bytów.
Franciszkanizm – system filozoficzny, wywodzący się od nauki głoszonej przez św. Franciszka z Asyżu. Główne założenia to miłość do całego świata, wszystkich istot żyjących, ptaków, roślin. Św. Franciszek głosił ideę ubóstwa i wolności człowieka ubogiego. Był przeciwnikiem ascezy, którą nazwał ‘dręczeniem brata – ciała’. Nazywany jest ‘świętym poetów i poetą świętych’.
Mistycyzm – nauka głosząca, iż jedynym sposobem poznania prawdy jest bezpośrednie obcowanie z Bogiem, a drogą do tego jest kontemplacja.
Zadania do tekstu I
1. Nazwa średniowiecze pochodzi od: (1punkt)
A. faktu, że były „średniawe”
B. słów media tempora, media aeva
C. nie ma takiej epoki
D. wszystkie odpowiedzi są fałszywe
2. Cesarz Romulus Augustulus abdykował (1punkt)
A. w 476 r. n.e.
B. w V wieku
C. po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego
D. wszystkie odpowiedzi są prawdziwe
3. Średniowiecze kończy się wraz z : (1punkt)
E. upadkiem cesarstwa zachodniorzymskiego
A. wprowadzeniem liberum veto
B. odkryciem Ameryki
C. narodzinami Kolumba
4. Światopogląd średniowieczny zakłada: (1punkt)
A. przyjemność jako podstawę istnienia ludzkiego
B. reinkarnację
C. katharsis
D. teocentryzm
5. Do jakich filozofów odwołuje się średniowiecze? (1punkt)
A. Platona i Arystotelesa
B. Platona i Plotyna
C. Cycerona i Arystotelesa
D. żadna odpowiedź nie jest prawdziwa
Odpowiedz na pytania:
6. Który ze świętych przedstawiał świat jako uporządkowane dzieło boskie? (1punkt)
Św. Tomasz twierdził, że każde istnienie ma własne, celowe, naturalne miejsce wyznaczone przez Boga.
7. Który ze świętych epoki średniowiecza był przeciwnikiem ascezy i dlaczego (1punkt)
Przeciwnikiem ascezy był św. Franciszek, bo uważał za nieludzkie dręczenie i umartwianie własnego ciała.
8. Jaka nazwę nosi nauka, która głosi, że poznanie prawdy jest możliwe poprzez obcowanie z Bogiem i kontemplację . (1punkt)
Nauką głoszącą iż jedynym sposobem poznania prawdy jest bezpośrednie obcowanie z Bogiem, a drogą do tego jest kontemplacja nazywa się mistycyzmem.
9. Wstaw X w odpowiednie miejsce tabeli (P – prawda, F – fałsz). (2punkty)
Osoba Wiek P F Poglądy P F
Święty Augustyn VI dobra ziemskie i cielesne są nicością F
Święty Tomasz z Akwinu XIII umiłowanie wszystkich istot żywych, F
TEKST II
Średniowiecze
ARCHITEKTURA
Styl romański – Roma (Rzym) - 1000 – 1240 – budowle, malarstwo, rzeźba – charakter statyczny, brak ozdób, małe okna; mogły pełnić rolę twierdzy. Budowle o przeciętnych rozmiarach, kościoły ciemne o masywnym korpusie, równowaga między kierunkami wertykalnymi i horyzontalnymi, sklepienia kolebkowe, dominacja łuku półokrągłego, wąskie okna, potężne filary; freski.
Styl gotycki – od połowy XII, zrodził się we Francji. Geneza: rosnące poczucie pewności siebie człowieka, potęgująca się niezależność polityczna władców, tęsknota za Bogiem i świętością. Cechy: strzelistość i monumentalność, formy dynamiczne (akcentowanie kierunków wertykalnych), smukłe kształty, ostre łuki, sklepienia krzyżowo – żebrowe, duże okna – witraże, rzeźba architektoniczna z motywami zaczerpniętymi z natury, figury pełnoplastyczne, wytwornie opracowane.
LITERATURA
Miejscem współzawodnictwa między religijnym i świeckim modelem życia. Cechy literatury średniowiecznej: przewaga pierwiastków religijnych nad świeckimi (sakralny charakter literatury); anonimowość (‘Na większą chwałę Bogu’); dwujęzyczność literatury: j. łaciński i narodowy; utylitaryzm (użyteczność) względem Kościoła, władcy; charakter dydaktyczny (skłonność do moralizowania); alegoryzm; charakter parenetyczny (prezentuje wzorce; charakter meliczny poezji (przeznaczona do śpiewu).
Wzorce religijne:
Asceta – odrzuca dobra materialne, szuka poniżenia i cierpienia w przekonaniu, że im większe będą wyrzeczenia w życiu doczesnym, tym większa spotka go ostateczna nagroda.
Święty o postawie franciszkańskiej – odrzuca dobra materialne w imię osobistej wolności, akceptuje, pochwala świat, wszystkie stworzenia nazywa braćmi i siostrami; postawa radosna.
Wzorce świeckie:
Król – pierwowzorem ideału królewskiego był Karol Wielki; jest współczujący, sprawiedliwy, mężny, boi się tylko Boga.
Świątobliwy rycerz – służy Bogu i walczy ze wszystkimi, którzy go nie uznają; jest silny odważny, ma dobrze opanowane rzemiosło wojenne, wielbi damę swego serca (nie żonę); pragnie zdobyć sławę trwalszą niż własne życie; związany z władcą (nie tyle z ojczyzną, choć Roland tęskni za ‘słodka Francją’).
Rycerz – kochanek – dla niego najwyższą wartością jest uczycie; Tristan i Izolda – w swoim życiu zdradzili wszystko oprócz siebie. Autorzy dokonali ich apoteozy – kazali wierzyć odbiorcom, że Bóg im wszystko wybaczy
Zadania do tekstu II
1. Budowle średniowieczne mogły pełnić funkcję: (1punkt)
A. sakralną i obronną
B. rozrywkową i obronną
C. informacyjną i obronną
D. sakralną i rozrywkową
3. Styl budowli średniowiecznych jest: (1punkt)
A. gotycki
B. romański
C. gotycki i romański
D. ani gotycki, ani romański
4. Literatura średniowieczna miała przede wszystkim charakter: (1punkt)
A. świecki
B. sakralny
C. informacyjny
D. żadne z powyższych
5. Meliczny charakter poezji oznacza, że: (1punkt)
A. wykonywany jest na metalu
B. przeznaczony jest dla licznych chórów
C. nie ma słowa „meliczny”
D. jest przeznaczony do śpiewu
Odpowiedz na pytania:
6. Czym charakteryzuje się postawa franciszkańska? (1punkt)
Postawę franciszkańską charakteryzuje przekonanie o konieczności umiłowania świata i wszystkiego, co się na nim znajduje w takim kształcie, jakim go stworzył Bóg. Oznacza to akceptację własnego losu, wyrzeczenie się dóbr materialnych, optymizm i pogodę ducha.
7. Jakie wzorce religijne i świeckie prezentowała literatura średniowieczna (określ rodzaj wzorca)? (2 punkty)
1.św. Aleksy z Pieśni o św. Aleksym - wzorzec ascety
2. Roland z Pieśni o Rolandzie - wzorzec rycerza doskonałego
3. św. Franciszek z Kwiatków św, Franciszka - wzorzec świętego o postawie franciszkańskiej
4. Karol Wielki z Pieśni o Rolandzie - wzorzec władcy doskonałego
5. Bolesław Chrobry z Kroniki Galla Anonima- wzorzec władcy doskonałego
8. Wstaw X w odpowiednie miejsce tabeli (P – prawda, F – fałsz). (2punkty)
Postać wzorzec P F
Tristan król F
Karol Wielki król P
Roland postawa franciszkańska F
Św. Franciszek z Asyżu asceta F
